شجره ملعونه در قرآن

خداوند در سوره اسراء آیه 60 در این مورد خطاب دارد. وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلاَّ فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ »[1]
و به یاد آور هنگامی را که به تو گفتم «به راستی پروردگارت به مردم احاطه دارد» و آن رویایی را که به تو نمایاندیم و ]نیز[ آن درخت لعنت شده در قرآن را جز برای آزمایش مردم قرار ندادیم از یکی بودن جمله بندی کلام بر می آید که داستان رویا و شجره ملعونه دو امر مهمی است که یا به زودی در بشریت پیدا می شود و یا آنکه در ایام نزول آیات پیدا شده و مردم را دچار فتنه نموده و فساد را در انان شایع ساخته. خدای تعالی شجره نامبرده را، به وصف ملعونه در قرآن توصیف کرده و از این به خوبی بر می آید که قرآن کریم دربردارنده بر لعن آن است و لعن آن شجره در لعن های قرآن هم موجود است چون ظاهراً (و الشجرة الملعونة فی القرآن) همین است
در لسان العرب می گوید: وقتی می گویند فلاني ازشجره مباركي است معنايش اين است كه ريشه ودودمان پاكي دارد؛[2] و اگر در مسئله دقت کنیم شجره ملعونه یکی از اقوام ملعونه در کلام خداست که صفات شجره را دارند یعنی از یک ریشه منشعب شده و مانند درخت یافته و میوه داده اند و امت اسلام به وسیله ان آزمایش شده و می شوند.
به طور قطع و یقین در آن زمان از مشرکین و اهل کتاب یعنی یهود و نصاری، قومی که چنین صفاتی داشته باشند ظهور نکرد (نه قبل از هجرت پیامبر و نه بعد از آن) زیرا تاریخ نشان می دهد که خداوند مسلمانان را از شر این دو طایفه ایمن کرد و با امثال آیه «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشو هم و اخشون»[3]استقلالشان را اعلام فرمود.
و معلوم می شود که قضیه از این قرار بوده که خدای سبحان شجره ملعونه را در عالم خواب به رسول گرامی خود را نشان داده آن گاه در قران بیان کرده که آن شجره که در رؤیا نشانت دادیم و پاره ای از رفتارشان در اسلام برایت بیان کردیم، فتنه اسلام است و لحن آیه، لحن تسلیت است. می خواهد رسول گرامی خود را تسلیت دهد و بگوید: این فتنه ها که در رویا به تو نشان دادیم چیز تازه ای نیست بلکه سنت خدای تعالی همواره بدین منوال بر امتحان بندگانش جریان داشته است. تمامی آنچه راكه گفتيم روايات عامه واتفاق احادیث خاصه تاييدمي كند زیرا در آنها آمده که مراد از رویا در این آیه، خوابی است که رسول خدا درباره بنی امیه دید و شجره ملعونه شجره این دودمان است.[4]
در الدر المنثور است که ابن ابی حاتم از یعلی بن مره روایتی کرده که گفت: رسول خدا فرمود: در خواب دیدیم که بنی امیه در همه شهرها بر فراز منبر ها بر آمده اند
و اینکه به زودی به شما سلطنت می کنند و شما ایشان را بدترین ارباب خواهید یافت آن گاه رسول خدا از آن به بعد در اندوه عمیقی فرو رفت و بدین جهت خدای تعالی این آیه را فرو فرستاد .«و ما جعلنا الروایا التی اریناک الا فتنة للناس»[5]
د رتفسیر برهان از کتاب فضیلة الحسین از ابی هریره. روایت کرد که گفت: روزی رسول خدا فرمود: د رعالم رویا بنی الحکم و یا بنی العباس را دیدم که بر فراز منبر جست آن طور که میمونها بالا و پائین می روند. آن روز رسول خدا آن قدر ناراحت بود که توگوئی خشم از سر و روی نازنینش می بارید و دیگر تا زنده بود کسی او را خندان ندید تا از دنیا رحلت فرمود.[6]

[1] اسرا/60

[2] لسان العرب،ابن منظور،ج4ص398

[3] مائده/3

[4] الميزان،سيدمحمدحسين طباطبايي،ج13ص193

[5] الدر المنثور، جلال الدین سیوطی، ج4 ص191

[6] البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بحرانی، ج2 ص426